از سلسله نشست‌های رشته «مطالعات معماری ایران»

برگزاری سخنرانی مجازی: « آسیب‌شناسی فرهنگی گذشته‌گرایی در معماری و شهرسازی معاصر ایران»

• سخنران: دکتر ناصر فکوهی ( استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ)
• زمان: یکشنبه 9.خرداد.1400، ساعت 14:30 تا 16:00

نشست«آسیب‌شناسی فرهنگی گذشته‌گرایی در معماری و شهرسازی معاصر ایران» با سخنرانی دکتر ناصر فکوهی ( استاد انسان‌شناسی دانشگاه تهران و مدیر موسسه انسان‌شناسی و فرهنگ)، به میزبانی گروه مرمت و مطالعات معماری و شهری ایران، به صورت مجازی، روز یکشنبه  9.خرداد.1400، از ساعت 14:30 تا 16:30 در پلتفرم Skype  با حضور اساتید محترم و جمعی از دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان گرامی این حوزه برگزار گردید.

در این گفت‌وگو در 100 دقیقه ابتدایی، دکتر ناصر فکوهی، ابتدا به تشریح واژگان «باستان‌گرایی» و « گذشته‌گرایی» پرداخته، سپس ریشه و سابقه تاریخی آن‌ها  را در تاریخ و تاریخ معماری ایران تشریح کردند.به طور خلاصه، بنابر ادعاهای ایشان، در جامعه ایران و یکی از شئونات آن، یعنی معماری، باستان گرایی احتمالا ریشه در دوران حکومت رضاشاه پهلوی و گذشته‌‌گرایی در نیمه‌دوم حکومت محمدرضا شاه پهلوی، بنابر رخدادها و تحولات پیش آمده در جامعه و محافل علمی و ادبی آن‌زمان، دارد. همچنین، گذشته‌گرایی مفهومی وسیع‌تر و پیچیده‌تر از باستان‌گرایی بوده و باستان‌گرایی صرفا ممکن است نمودی ظاهری و صوری داشته باشد. در ادامه سخنران محترم، ابتدا به اهمیت تاریخ و گذشته پرافتخار معماری ایران پرداخته و اعتقاد داشتند این تجربیات گرانسنگ تاریخی، می‌بایست به‌مثابه یک چراغ راه برای ما عمل کرده و پاسخ بسیاری از چالش‌های امروز ما از دل آن‌ها استخراج شود. ایشان همچنین خاطر نشان کردند، امروزه به جای اینکه دانشگاه‌های کشورهای خارجی مانند ایالات متحده آمریکا و انگلستان، بستر شکل‌گیری مراکز تحقیقاتی ایران‌شناسی باشد، این خود ایران است که باید فرصت چنین مطالعات و پژوهش‌هایی را فراهم کند تا نتایجی مفید‌تر و کاربردی‌تر به دور از نگاه مغرضانه و هدفمند، برای شرایط کنونی حاصل شود؛ چرا که اکنون در کشور، ما دچار یک معضل جدی‌ هستیم که برخی راهکارهای مشکلات و چالش‌های کنونی در حوزه‌های مختلف را،  در یک نگاه ستایشگرانه و نوستالژیک به گذشته یا متصور شدن یک آینده طلایی نامعلوم با تکیه بر سوابق تاریخی درخشان جست‌و‌جو می‌کنند، اما درست آن است که باید جامعه، به تحقیق‌ها و پژوهش‌های کاربردی از گذشته برای فراهم کردن پاسخ‌هایی مناسب وضعیت حال حاضر، روی آورد. مسئله‌ای که در دنیای کنونی، اکثر جوامع تاریخی به آن‌دچار بوده و داشتن این پیشینه غنی آن‌ها را با یک توهم بیمارگونه و رخوت، مواجه می‌کند. دکتر ناصر فکوهی همچنین اشاره کردند در حوزه آسیب‌شناسی،  نقد و ارائه راهکارها برای مشکلات موجود، نیاز است افراد سواد و تجربیات کافی، که مسیری پر مشقت است و همت و تلاش وافر می‌طلبد، کسب کرده و تنها به یک نگاه تعصب آلود و سرکوبگرانه نسبت به نظریات و تلاش‌های دیگر افراد، بسنده نکنند. مشکلی که از نگاه ایشان، امروزه در جامعه ما بسیار قابل مشاهده است. برای مثال یک خانه سنتی ایرانی در کاشان به گونه‌ای نوستالژیک تنها تعریف و تمجید نشود، بلکه از دل آن، ایده‌هایی کاربردی برای بهبود کیفیت مسکن معاصر ایرانی استخراج و بکارگرفته شود.