کارشناسی ارشد مرمت و احیای ابنیه و بافت های تاریخی، حفاظت و مرمت میراث معماری

از آنجا‌یی که مطالعه، حفاظت، مرمت و احیای بناها، مجموعه ها، محوطه ها و بافتهای تاریخی عرصه های مسکونی کشور ضرورت دارد، معماران و مهندسینی که در این امر فنی، فرهنگی و هنری مهارت دارند باید مانند یک معمار و هنرمند اشراف و تسلط لازم را بر ابعاد  تخصصی و مفاهیم امروزی حرفه خود داشته باشند. ضمن اینکه نظری هوشیارانه و عالمانه به گذشته داشته باشند فارغ التحصیلان این رشته در واقع مهندسین معماری خواهند بود که میاموزند چگونه امروز را با بهره گیری از تجربیات گذشته برای آینده بسازند. افرادی خواهند بود که پلی بین معماری گذشته و آینده می توانند ایجاد کنند. این افراد تاریخ را باید خوب بشناسند و قادر باشند آثار تاریخی را تجربه و تحلیل کرده و بخوانند و مفاهیم و ارزشهای آن را استخراج و هوشیارانه بکار گیرند. و با بیانی امروزی به جامعه معرفی نمایند. از این رو سه مرحله آموزشی را باید طی کنند:

فارغ التحصیلان این رشته قادر خواهند بود با اطلاعات و دانش عمومی، نظری و تحقیقات از یک طرف و کار عملی از طرف دیگر هزاران بنای  تاریخی را که در اختیار واحدهای دولتی از قبیل سازمان میراث فرهنگی کشور و سایر وزارتخانه‌ها و ارگانهای دولتی و بخش  خصوصی قرار دارد، مورد مرمت و بازسازی قرار دهند و ضمن نگهداری و مرمت بناهای تاریخی، نسل جوان را برای عبرت آموزی از آثار گذشتگان یاری نمایند. این فارغ التحصیلان خواهند توانست در برنامه‌ریزی برای مرمت بناهای تاریخی کشور و تعیین اولویت‌های ضروری با هماهنگی مسئولین و دستگاههای ذیربط مشارکت نمایند و حسب ضرورت در مورد کارهای اجرایی مرمت نیز سهیم باشند.

اهداف:

         اهداف اصلی از تدوین و بازنگری این برنامه در محورهای موضوعی زیر تشریح می گردند:

• تلاش برای ایجاد نگرشی تازه به حفاظت از ثروتهای فرهنگی و تاریخی و ارتباط آن با زندگی امروز و همچنین ارتباط صنعت توریسم وحوزه سرمایه گذاری بر ثروتهای فرهنگی و تاریخی
• تربیت متخصصان کارآمد که علاوه بر دانش اندوزی در حوزه فنی و تخصصی حفاظت به ابعاد مختلف و ارزش های بی بدیل فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی آگاه اند
• توجه و تاکید بر استفاده از فن آوری های نوین در فرایند آموزش حفاظت
• تاکید بر یکی از اصولی ترین اهداف فرهنگی پس از انقلاب اسلامی ایران مبنی بر شناسایی ویژگی ها و ارزشهای فرهنگی- تاریخی کشور از طریق مطالعه شناخت و حفاظت ابنیه و مجموعه های فرهنگی تاریخی گذشته و همچنین احیاء و تداوم زندگی آنها در جهت توسعه سیاستهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
• تخصصی تر نمودن فرایند آموزش مرمت و حفاظت از میراث معماری و بافتهای تاریخی با توجه به نیازهای جامعه، اشتغال فارغ التحصیلان و غنی سازی برنامه و فصول تخصصی مرتبط

مجموع واحدهای دروس ارائه شده در این دوره 32 واحد بوده که به شرح زیر میباشد.

واحد الزامی          18 واحد

واحد اختیاری        8  واحد

پایان نامه             6  واحد

دکتری مرمت

هدف اصلی گروه آموزشی مرمت، تلاش به منظور ورود به عرصه آموزش و پژوهش حفاظت و مرمت در عالی ترین سطح آن می باشد. دوره دکتری دوره ای تمام وقت و بالاترین دوره تحصیلی آموزش عالی است که به اعطای مدرک تحصیلی »دکتری مرمت« می انجامد. به طور کلی هدف اصلی از راه اندازی دوره دکتری مرمت به شرح زیر معرفی می گردد:

-1تولید و ارتقاء سطح دانش مرتبط با حوزه مرمت، حفاظت و بهره برداری از آثار تاریخی وکمک به گسترش حوزه علم حفاظت و مرمت
-2تربیت مدیرانی کارآمد در مدیریت و راهبری پروژه های مرمت در سازمان ها و ارگان های دولتی و نهادهای سیاست گذاری و برنامه ریزی کشوردر این حوزه.

-3تامین منابع انسانی مورد نیاز جهت ترویج و آموزش این رشته در سایر دانشگاه ها و مراکز پژوهشی مرتبط، در حال حاضر می توان شاهد تاثیر بیش از دو دهه حضور دانش آموختگان دوره دکتری معماری این دانشگاهدر ارتقای سطح علمی دانشگاه های کشور بود.

-4آشنایی با روش های پیشرفته تحقیق و کوشش برای نوآوری در زمینه حفاظت و مرمت ابنیه و بافت های تاریخی.

-5اشاعه و صدور دانش فنی حوزه حفاظت و مرمت ابنیه و بافت های تاریخی به کشورهای منطقه.

-6رویکرد حفاظت و مرمت بافت های تاریخی مستلزم جایگزینی طرح های با ماهیت راهبردی – ساختاری بجای طرح های جامع و تفضیلی گذشته می باشد. در حال حاضر سیستم های آموزشی موجود متخصصانی با قابلیت تدوین این گونه طرح ها تربیت نمی نمایند. از این رو، تربیت متخصصان دوره دکتری مرمت می توانند نقش بسزاییدر تدوین طرح های راهبردی-ساختاری مرتبط داشته باشند.

-7علیرغم تاکید سند آمایش سرزمین به راه اندازی رشته دانشگاهی »مدیریت میراث فرهنگی« جهت پاسخگویی به ضرورت ها و نیازهای موجود تاکنون اقدامی از سوی مجامع دانشگاهی و برنامه ریزی در این خصوص انجام نپذیرفته است. آموزش متخصصان مرمت در مقطع دکتری می تواند نیروی های متخصص مرتبط با این حوزه را تربیت نماید

رشته مرمت معماری در مقطع دکتری شامل دروس اصلی، دروس تخصصی ویژه و رساله به شرح زیر می باشد:

دروس اصلی              9 واحد

دروس اختیاری         9 واحد

رساله                     18 واحد

کارشناسی ارشد مرمت و احیای ابنیه و بافت های تاریخی، حفاظت و مرمت میراث شهری

محیط های تاریخی در برگیرنده مجموعه متنوعی از بناها، یادمانها و مجموعه های ارزشمند اند که در طول قرن ها شکل گرفته و محصول مراحل پیچیده رابطه انسان و محیط مصنوع بوده و بواسطه دارا بودن ویژگی های منحصر به فرد تاریخی و ارزش های متنوع معمارانه، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی قابل ارج نهادن می باشند. محیط های تاریخی و میراث معماری ارزشمند آن  به منزله ثروت های غیر قابل جایگزینی می باشند که سرمایه و ذخائر قرنها مهارت های استادکارانه را به معرض نمایش می گذارند و بواسطه آن به مکان ها امتیازات منحصر به فردی اعطاء می کنند. بناها، مجموعه ها و بافت های با ارزش شهری از مهمترین یادگارهایی هستند که از نسل های پیشین به دست ما رسیده اند و باید بعنوان ثروتی عظیم، آنها را به نسل های بعدی انتقال دهیم. بر اساس چنین نگرشی بناها، مجموعه ها و بافت های با ارزش تاریخی یادگاری از گذشتگان و میراثی برای نسل های آینده به شمار می آیند، که باید ضمن حفظ اصالت و یکپارچگی، آنها را برای زندگی معاصر و آینده تجهیز نمود.

این برنامه با چنین رویکرد نوین به امر حفاظت و با هدف توسعه مبتنی بر توجه ویژه به ارزش های مختلف در ابعاد فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و اقتصادی تدوین شده است. هدف از بازبینی برنامه قبل و تدوین این برنامه، ارائه برنامه ای با نگاهی نو مبتنی بر بسط و تعمیم نگرش ها و سیاست های نوین امر حفاظت و استفاده از تجربیات جهان بوده است. با توجه به گستردگی موضوع و ضرورت تخصصی تر کردن حوزه های مطالعاتی و آموزشی امر حفاظت، برنامه ارانه شده با لحاظ دو گرایش (حفاظت میراث معماری و حفاظت میراث شهری) در این عرصه تفکیک و تدوین شده است. معیارها و شاخص های کلیدی در این بازنگری علاوه بر به روز رسانی و انطباق برنامه با دستاوردهای روز دنیا، توجه به نقش و توانایی دانش آموختگان، اشتغال فارغ التحصیلان و بومی سازی برنامه منطبق با ارزش های مورد تاکید جامعه بویژه توجه به ارزش های دینی، اعتقادی و ملی بوده است.

اهداف:

     اهداف اصلی از تدوین و بازنگری این برنامه در محورهای موضوعی زیر تشریح می گردند:

• تلاش برای ایجاد نگرشی تازه به حفاظت از ثروتهای فرهنگی و تاریخی و ارتباط آن با زندگی امروز و همچنین ارتباط صنعت توریسم وحوزه سرمایه گذاری بر ثروتهای فرهنگی و تاریخی
• تربیت متخصصان کارآمد که علاوه بر دانش اندوزی در حوزه فنی و تخصصی حفاظت به ابعاد مختلف و ارزش های بی بدیل فرهنگ و تمدن ایرانی – اسلامی آگاه اند
• توجه و تاکید بر استفاده از فن آوری های نوین در فرایند آموزش حفاظت
• تاکید بر یکی از اصولی ترین اهداف فرهنگی پس از انقلاب اسلامی ایران مبنی بر شناسایی ویژگی ها و ارزشهای فرهنگی- تاریخی کشور از طریق مطالعه شناخت و حفاظت ابنیه و مجموعه های فرهنگی تاریخی گذشته و همچنین احیاء و تداوم زندگی آنها در جهت توسعه سیاستهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
• تخصصی تر نمودن فرایند آموزش مرمت و حفاظت از میراث معماری و بافتهای تاریخی با توجه به نیازهای جامعه، اشتغال فارغ التحصیلان و غنی سازی برنامه و فصول تخصصی مرتبط

مجموع واحدهای دروس ارائه شده در این دوره 32 واحد بوده که به شرح زیر میباشد.

واحد الزامی          18 واحد

واحد اختیاری        8  واحد

پایان نامه             6  واحد

دکتری مرمت

هدف اصلی گروه آموزشی مرمت، تلاش به منظور ورود به عرصه آموزش و پژوهش حفاظت و مرمت در عالی ترین سطح آن می باشد. دوره دکتری دوره ای تمام وقت و بالاترین دوره تحصیلی آموزش عالی است که به اعطای مدرک تحصیلی »دکتری مرمت« می انجامد. به طور کلی هدف اصلی از راه اندازی دوره دکتری مرمت به شرح زیر معرفی می گردد:

-1تولید و ارتقاء سطح دانش مرتبط با حوزه مرمت، حفاظت و بهره برداری از آثار تاریخی وکمک به گسترش حوزه علم حفاظت و مرمت
-2تربیت مدیرانی کارآمد در مدیریت و راهبری پروژه های مرمت در سازمان ها و ارگان های دولتی و نهادهای سیاست گذاری و برنامه ریزی کشوردر این حوزه.

-3تامین منابع انسانی مورد نیاز جهت ترویج و آموزش این رشته در سایر دانشگاه ها و مراکز پژوهشی مرتبط، در حال حاضر می توان شاهد تاثیر بیش از دو دهه حضور دانش آموختگان دوره دکتری معماری این دانشگاهدر ارتقای سطح علمی دانشگاه های کشور بود.

-4آشنایی با روش های پیشرفته تحقیق و کوشش برای نوآوری در زمینه حفاظت و مرمت ابنیه و بافت های تاریخی.

-5اشاعه و صدور دانش فنی حوزه حفاظت و مرمت ابنیه و بافت های تاریخی به کشورهای منطقه.

-6رویکرد حفاظت و مرمت بافت های تاریخی مستلزم جایگزینی طرح های با ماهیت راهبردی – ساختاری بجای طرح های جامع و تفضیلی گذشته می باشد. در حال حاضر سیستم های آموزشی موجود متخصصانی با قابلیت تدوین این گونه طرح ها تربیت نمی نمایند. از این رو، تربیت متخصصان دوره دکتری مرمت می توانند نقش بسزاییدر تدوین طرح های راهبردی-ساختاری مرتبط داشته باشند.

-7علیرغم تاکید سند آمایش سرزمین به راه اندازی رشته دانشگاهی »مدیریت میراث فرهنگی« جهت پاسخگویی به ضرورت ها و نیازهای موجود تاکنون اقدامی از سوی مجامع دانشگاهی و برنامه ریزی در این خصوص انجام نپذیرفته است. آموزش متخصصان مرمت در مقطع دکتری می تواند نیروی های متخصص مرتبط با این حوزه را تربیت نماید

رشته مرمت معماری در مقطع دکتری شامل دروس اصلی، دروس تخصصی ویژه و رساله به شرح زیر می باشد:

دروس اصلی              9 واحد

دروس اختیاری         9 واحد

رساله                     18 واحد

کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران

دوره کارشناسی ارشد مطالعات ایران به بازنگری و تعمق در پیشینه تاریخی معماری، شهر و شهرنشینی ایران و بسط و تعمیق دانش موجود در این زمینه می‌پردازد. بدیهی است در توضیح و تبیین مشخصات معماری و شهر به عنوان فضای زیست ایرانی در دوره‌های مختلف علاوه بر پرداخت به سکونتگاه‌ها و بناها، به شئونات دیگر زندگی انسان همانند فرهنگ، هنر، تاریخ و... پرداخته می‌شود. هدف از برگزاری دوره کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران تربیت پژوهشگر تاریخ معماری، بسط و گسترش دانش در زمینه تاریخ پرافتخار معماری ایران است. فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند به عنوان پژوهشگر تاریخ معماری و شهرسازی ایران در مراکز پژوهشی مرتبط اعم از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، سازمان میراث فرهنگی، گروه‌های باستان‌شناسی اشتغال داشته باشند یا به عنوان مدرس تاریخ معماری و شهرسازی در دانشگاه‌ها به امر تدریس بپردازند و یا به عنوان مشاور در گروه‌های علمی، طراحی معماری و شهرسازی به کار اشتغال ورزند.

آشنایی دانشجویان با مشخصات زمانی و مکانی معماری دوران تاریخی پیش از اسلام (تاپایان دوره ساسانی))؛ شناخت مفهوم و مشخصات حوزه های فرهنگی این دوره و چگونگی تکوین معماری در این حوزه ها؛ آشنایی با آثار مهم معماری و شهر در این دوران؛  شناخت ماهیت و کیفیت معماری در این دوران؛ کوشش برای تفسیر معماری یافتههایباستان شناسی مربوط به این دوران.

روش

در این درس دانشجویان ضمن آشنایی با مصادیق معماری دوران تاریخی پیش از اسلام، حتی المقدور با مواجهۀ مستقیم با آثار  به جامانده، به انتخاب خود و با راهنمایی مدرس به یک پژوهش تکمیلی در باره یکی از نمونههای شناخته یا پژوهش اکتشافی در باره یکی از نمونه های کمتر شناخته شده می پردازند و نتایج مطالعات خود را در کلاس عرضه مینمایند انتخاب موضوعات کلی در زمینۀ معماری ایران در دوران پیش از اسلام ایران بلامانع است. از آنجا که بیشتر اطلاعات دربارۀ معماری پیش از تاریخ ایران حاصل پژوهش های باستان شناسان است، لازم است دانشجویان با روش های تفسیر معمارانۀ یافتههای باستان شناسی عملا آشنا شوند. بهتر است برای معرفی آثار و یافته های باستانشناسی و تحلیل خصوصیات آنها از استادان وکارشناسان متخصص هر حوزه و منطقه و محوطه  کمک گرفته شود. در این جلسات، مدرس میکوشد در حضور متخصصان مدعو (در زمینۀ باستان شناسی و

   تاریخ هنر)و با استفاده از نقشهها و تصاویر گویا و قابل فهم، دانشجویان را به طرح پرسشها و نظرهایی از منظر تاریخ معماری ترغیب و از این راه آنها را با اطلاعات و خلأهای اطلاعاتی موجود از نزدیک آشنا کند.

مجموع واحدهای دروس ارائه شده در این دوره 32 واحد بوده که به شرح زیر میباشد.

واحد الزامی          22 واحد

واحد اختیاری        4 واحد

پایان نامه             6 واحد