دانشکده معماری

پدیده مهاجرت معکوس به‌عنوان موضوعی بین‌رشته‌ای در حوزه‌های مختلف مورد بررسی و مداقه قرار گرفته‌ است. با این حال در حوزه معماری تا حدود زیادی مغفول مانده و جنبه‌های معمارانه آن به‌طور واقع‌بینانه و بسنده‌ای واکاوی نشده است. از آنجا که مسئله سکونت مهاجران بازگشتی یکی از مهم‌ترین چالش‌های افراد درگیر با این پدیده است، الگوهای نوظهور پاسخگو به این نیاز سکونت تحت عنوان «خانه‌های بازگشت» شناسایی و تحلیل خواهند شد. خانه‌های بازگشت به عنوان بارزترین اثر کالبدی پدیده مهاجرت معکوس در نوع خاص آن، مهاجرت بازگشتی با قید تعلق مکانی در نظرگرفته شده است. طی این پژوهش انواع حالات رخداد پدیده مهاجرت معکوس در مقیاس‌های مختلف (کلان، میانی و خرد) طرح و بررسی شده و تمرکز بر مهاجرت بازگشتی به‌صورت موقت و فصلی به سمت روستاهای هدف در مقیاس خرد از ناحیه مرکزی ایران خواهد بود. هدف از پژوهش حاضر، پاسخگویی به پرسش چگونگی دستیابی به الگوی مطلوب سکونت در مناطق مقصد مهاجرت معکوس و پیمودن این مسیر دستیابی در نمونه انتخابی به عنوان مشتی از خروار روستاهای درگیر این پدیده است. مطالعات همچنین در جهت پاسخگویی به پرسش ساز و کار تولید فضا در مهاجرت معکوس، دستیابی به مؤلفه‌های شکل‌دهنده و رویکردها و راهبردهای معمارانه برای مساکن مهاجران بازگشتی و خانه‌های بازگشت گام برمی‌دارد. در نتیجه این پژوهش از نوع کاربردی است. در این مسیر، روش کیفی اساس کار بوده و در بخش‌هایی جهت اثبات اهمیت موضوع به روش‌های کمی و مطالعات آماری استناد خواهد شد. امید می‌رود که پژوهش حاضر با نگاهی نقادانه، در جهت بازیابی هویت و بهبود کیفیت فضاهای مسکونی در خانه‌های امروزی روستایی از طریق ارائه طرح‌های تجویزی محک‌شده، برنامه‌های سکونتی و الگومندکردن رفتار فضایی برآمده از فرهنگ مناطق میزبان عمل کند و در مسیر هموارکردن راه خلق یک جایگزین برای زندگی شهری با نگاه به زندگی روستایی گام بردارد.