از سلسله نشست‌های رشته «مطالعات معماری ایران»

برگزاری سخنرانی مجازی: « گفت‌و‌گو در باب جریان‌های تاریخ‌نگاری در حوزه مطالعات هنر و معماری اسلامی »

• سخنران: دکتر روح‌الله مجتهدزاده ( عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز)
• زمان: یکشنبه 30.خرداد.1400، ساعت 14:00 تا 16:00
• آدرس  : https://join.skype.com/Lr0pK4O7XW2b

نشست«« گفت‌و‌گو در باب جریان‌های تاریخ‌نگاری در حوزه مطالعات هنر و معماری اسلامی » با سخنرانی دکتر روح‌الله مجتهدزاده (عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز)، به میزبانی گروه مرمت و مطالعات معماری و شهری ایران، به صورت مجازی، روز یکشنبه  30.خرداد.1400، از ساعت 14:00 تا 15:00 در پلتفرم Skype  با حضور اساتید محترم و جمعی از دانشجویان، پژوهشگران و علاقه‌مندان گرامی این حوزه برگزار گردید.

در این گفت‌وگو در 30 دقیقه ابتدایی، دکتر روح‌الله مجتهدزاده، در ادامه مقالاتی از خودشان که در گروه، پیش از برگزاری نشست، برای مطالعه و آشنایی ابتدایی شرکت‌کنندگان ارسال شد - مقالات « تاریخ تاریخ معماری اسلامی» و « نگاهی به تاریخ تاریخ معماری ایران» ماخوذ از «مجموعه هنر در تمدن اسلامی: معماری ۱، زیر نظر دکتر مهرداد قیومی بیدهندی، انتشارت سمت، ۱۳۹۷»-  به تشریح سابقه و طبقه‌بندی مطالعات انجام شده در حوزه هنر و معماری اسلامی در جهان و ایران پرداختند. به طور خلاصه، ایشان معتقد بودند طلیعه ظهور چنین تحقیقاتی به قرون چهاردهم و پانزدهم میلادی و شکل‌گیری چند کرسی دانشگاهی به دستور شورای کلیسای وین می‌رسد، لیکن، «شرق‌شناسی» به صورت جدی و هدفمند از  قرن هجدهم میلادی، همزمان با توسعه فعالیت‌های استعماری از سوی دول اروپایی در جوامع شرقی شکل گرفته‌است؛ پژوهش‌هایی که بواسطه طبقه‌بندی، مضامین و عنوان‌های مورد استفاده، علاوه بر یک هدف استعماری، نوعی نگاه بالا به پایین و تحقیرگونه را تداعی می‌کنند. پس از شروع این جریان، در کنار پدید آمدن رشته‌ای دانشگاهی به نام «تاریخ هنر»، کم‌کم تخصص‌های دیگری چون باستان‌شناسی و موزه‌داری نیز به جریان این مطالعات پیوسته و سمت‌و‌سوهای خاص خود را به آن دادند. بعد از این رخدادها، به مرور با شکل‌گرفتن کرسی‌های آکادمیک قدرتمند در این زمینه در ایالات متحده آمریکا، کم‌کم تحقیقات دانشگاهی بر این حوزه به صورت جدی انجام و برخی مضامین و نگاه‌های اشاره شده، به‌ویژه در زمینه مباحث تزئینی و سازه‌ای این هنر و معماری، کنار رفت. این موضوع با حضور افرادی همسو با نگاه پسااستعماری قوت یافته و اهمیت مطالعات هنر و معماری اسلامی را دوچندان کرد. البته در این میان، جریانی هم این مطالعات تاریخی را با فلسفه پیوند زدند که امروزه از آن‌ها تحت عنوان «سنت گرایان» نام می‌برند و دکتر مجتهدزاده به صحبت درمورد انتقادات وارد از سوی جریانات مختلف به آن‌ها و تاثیرشان بر حوزه مطالعات هنر و معماری اسلامی پرداختند. با این وجود ایشان معتقد بودند اگرچه بعضا اهدافی سیاسی در پشت فعالیت‌های علمی انجام شده از سوی غرب بوده ولی اهمیت فراوان آن‌ها غیر قابل چشم پوشی‌ است، چراکه بسیاری از آثار معماری اسلامی، از جمله آن‌هایی که در دوران متاخر تخریب شده، بواسطه همین فعالیت‌ها شناسایی، مستند و مورد مطالعه قرارگرفته‌اند. دکتر روح‌الله مجتهدزاده، در هر بخش و تشریح هر جریان مطالعاتی، افراد مهم و آثار مکتوب  تاثیرگذار را نیز معرفی کرده و بسیار تاکید کردند که اکنون برای قضاوت و نقد این جریانات زود است و صرفا باید تلاش کرد یک پیشینه مدون فراهم آورد؛ چرا که پژوهش در حوزه معماری اسلامی، بدون اطلاع از تاریخ تاریخ آن، می‌تواند یک فعالیت عبث و بدون بنیانی محکم باشد. ایشان همچنین در ادامه صحبت‌های خود، به تاریخچه تحقیقات انجام‌شده در این حوزه در ایران نیز پرداختند.

در 30 دقیقه پایانی، دکتر روح‌الله مجتهدزاده به سوالات مختلف شرکت‌کنندگان، از جمله نقش نمایشگاه‌ها و گالری‌های معرفی و نمایش آثار هنر و معماری اسلامی در کشورهای خارجی، مانند نمایشگاه برگزار شده در سال1976میلادی در انگلستان، در مطالعات هنر و معماری اسلامی و اهداف و تاثیرات آن‌ها، جریانات تاریخ‌نگاری مطالعات هنر و معماری اسلامی امروز دنیا و فعالیت‌های صورت گرفته پیش و پس از انقلاب جمهوری اسلامی در ایران برای بومی سازی آن و نقش دوره اسلامی در تاریخ هنر و معماری ایران و ارتباط میان آن‌ها پرداخته و و در نهایت، نشست با تقدیر و تشکر از حضور ارزشمند ایشان و سایر شرکت‌کنندگان بزرگوار به پایان رسید.

برای دسترسی به فایل‌های ضبط شده صوتی و تصویری این نشست، می‌توانید به پیوند‌های زیر مراجعه بفرمایید:

https://www.youtube.com/channel/UCzmUWtubMGXjuaGSNn75uOg